eHealth staat momenteel in Nederland ongekend in de belangstelling. De verwachtingen zijn dan ook hooggespannen. Onderzoek toont steeds dwingender aan dat eHealth toepassingen de zorg beter én goedkoper kunnen maken. In Nederland gonst het van de initiatieven. En de sense of urgency bij alle partijen in de Nederlandse zorgpolder voor structurele inzet van eHealth is groter dan ooit. Een overzicht van de ontwikkelingen in Nederland eHealth land.
eHealth is inmiddels de hype voorbij. Het spectrum van eHealth toepassingen is groot en snel groeiend: van online preventie en zelfmanagement toepassingen tot teleconsultatie en mobiele telemonitoring. Een breed scala aan eHealth toepassingen wordt inmiddels, met succes, structureel gebruikt in reguliere zorg. Enkele voorbeelden:
- Meer dan de helft van de Nederlandse huisartsen maakt gebruik van teledermatologie. Teledermatologie voorkomt tot wel 67 procent fysieke doorverwijzingen naar het ziekenhuis en bespaart het de zorgverzekeraar 53 procent van de kosten.
- Een bedrijf als PAL4 bewijst dat zorg-op-afstand, om ouderen langer zelfstandig thuis te laten wonen, inmiddels de pilotfase is ontgroeid. Door vooral goed te luisteren naar de wensen van gebruikers, weten zij hun gebruikers te boeien en te binden.
- Veel ziekenhuizen in Nederland bouwen aan digitale poli’s Een goed voorbeeld zijn de digipoli’s van het UMC St Radboud. Patiënten die via een digitale poli hun eigen dossier kunnen raadplegen, komen beter beslagen ten ijs tijdens een consult en zorgen daarmee niet alleen voor patient empowerment, maar ook voor physician empowerment.
- Om de wachttijden terug te dringen én de kwaliteit van het consult te verbeteren, startte de polikliniek neurologie van het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein in 2008 een webspreekuur. Patiënten maken er gretig gebruik van en de tijdsbesparing is aanzienlijk: 86 procent van de patiënten is meer dan tevreden, en de efficiency is met 60 procent toegenomen.
- Voor veel patiënten met psychische klachten zijn e-Mental Health toepassingen, in combinatie met reguliere behandelvormen, erg succesvol.
Onthypen
eHealth heeft jarenlang het predicaat veelbelovend gehad. Een merkwaardige contradictie. De laatste jaren is eHealth echter geleidelijk aan het onthypen. eHealth ontwikkelt zich de laatste jaren steeds meer van marginaal naar mainstream. Kortom, eHealth is inmiddels werkelijk de hype voorbij. Naar analogie met de Gartner hype cycle: eHealth staat nu aan het begin van het plateau of productivity.
Bron: fotostudio Bart Nijs
Voortschrijdende techniek, toegenomen urgentie en krachtenbundeling liggen hieraan ten grondslag. Hier ligt een geweldige kans voor Nederland om zich te positioneren als eHealth kampioen. Allereerst de techniek. Breedband internet is steeds meer beschikbaar en betaalbaar; Nederland is hierin een internationale koploper. eHealth toepassingen die vijf jaar geleden nog onbetaalbaar waren, zoals teleconsultatie met gebruik van HD videoconferencing, vallen nu positief uit in een kosteneffectiviteitsanalyse. Health Bridge van het UMC St Radboud is hiervan een mooi voorbeeld.
Ook op het gebied van sensoren voor telemonitoring en oplossingen voor draadloze gegevensoverdracht lijken er nog nauwelijks technische barrières te bestaan. Mobiele eHealth toepassing, ofwel mHealth, kent een enorme opmars. Zorginstellingen, zorgverzekeraars, patiëntenorganisaties en de overheid ontdekken de mogelijkheden van mHealth, van SMS medicatiereminders tot het Tweetspreekuur.
Nederland heeft de grootste dichtheid aan mobiele breedband netwerken ter wereld. eHealth technologie is dus betaalbaar en volop beschikbaar in Nederland.
Sense of urgency
Maar technologische ontwikkeling alleen is nog geen garantie voor succes. Reguliere inbedding van eHealth stagneerde jarenlang door hardnekkige obstakels: gebrek aan structurele tarieven, inadequate regelgeving en onvoldoende draagvlak. Maar deze obstakels wankelen. Vrijwel alle spelers in het Nederlandse zorglandschap hebben eHealth inmiddels met prioriteit geagendeerd, inclusief de koepels van zorgprofessionals en patiënten, brancheverenigingen van zorgaanbieders, zorgverzekeraars, overheid en toezichthouders. En dat is een belangrijk verschil met een aantal jaar geleden, toen eHealth voor veel organisaties nog een ver-van-mijn-bed show was.
Deze gedeelde sense of urgency wordt uiteraard gevoed door het dreigende, grijze zwaard van Damocles dat boven onze verzorgingsstaat hangt. eHealth als sleutel tot houdbare zorg dus, voor een zorgstelsel dat ook morgen nog betaalbaar is, zonder aan kwaliteit of toegankelijkheid in te boeten.
De ePatient
Patiënten willen wel als het om eHealth gaat. Driekwart van de internetgebruikers wil graag gebruik maken van de mogelijkheid om via het internet met hun specialist of huisarts te communiceren. In 2010 keek ruim 90 procent van de Nederlanders wel eens op internet voordat men zijn arts raadpleegt om informatie te krijgen over gezondheidsklachten. Ter vergelijking: in 2003 was dit nog maar 35 procent. De burger heeft het internet volop omarmd om zich beter te informeren. Online reizen boeken, winkelen en internetbankieren zijn gemeengoed geworden in het afgelopen decennium. In de zorg is het echter nog behelpen.
Dokter, hoe staat het met uw eHealth?
Artsenkoepel KNMG heeft eHealth inmiddels stevig geagendeerd, en organiseerde begin dit jaar in samenwerking met de Nederlandse Vereniging voor eHealth (NVEH) het zeer succesvolle en bomvolle congres “Hoe staat het met uw eHealth?”, waar voorlopers onder de artsen de winst van eHealth aan hun collega’s lieten zien. Hier werd tevens de uitgave eHealth in Beeld (www.ehealthinbeeld.nl ) gepresenteerd, waarin 21 praktijkverhalen over digitaal dokteren zijn opgetekend.
Van eHealth verzekerd
Maar ook de zorgverzekeraars hebben, onder leiding van Zorgverzekeraars Nederland, inmiddels de handen ineen geslagen om gezamenlijk, precompetitief, op te trekken om barrières te slechten en meters te maken. Medio 2011 moet er een eerste versie liggen van een inkoopgids voor telemonitoring van diabetes en hartfalen. Hiermee kunnen zorgverzekeraars zelf aan de slag met de inkoop van telemonitoring.
eHealth Agenda
Ook uit Brussel zet stevig in op eHealth. Eurocommissaris Neelie Kroes heeft eHealth tot speerpunt gemaakt in de Europese Digitale Agenda. De Europese Commissie voorspelt een Europese eHealth-markt met een omvang van 30 miljard euro in 2020. Dit betekent zo’n 360.000 nieuwe banen in deze sector. Inmiddels bruist het ook in Nederland van het eHealth ondernemerschap. In Oost Nederland is Health Valley een belangrijke aanjager van eHealth business. Op het Health Valley event ook dit jaar weer veel aandacht voor eHealth, met een bezoek van premier Rutte.
Verder naar Den-Haag: in januari schreef minister Schippers van VWS in haar brief met beleidsdoelstellingen aan de Tweede Kamer dat ze eHealth wil stimuleren. “E-health biedt zeer veel mogelijkheden om de zorg op een andere manier in te richten en is als hulpmiddel noodzakelijk om goede toegankelijke zorg in de toekomst te garanderen”. Het stimuleren van e-Mental Health, de toepassing van eHealth in de geestelijke gezondheidszorg, wordt specifiek benoemd in de plannen van de minister. Deze vorm van eHealth is in Nederland overigens al vrij succesvol. Nederland heeft de afgelopen tien jaar een internationale reputatie opgebouwd met onderzoek en ontwikkeling van online behandelingen van psychische klachten, zoals depressie en angststoornissen.
Maar een breed gedragen, nationale eHealth agenda voor het komende decennium heeft Nederland nog niet. Dit is vanuit het oogpunt van ontsnippering en versnellen van eHealth verankering zeer wenselijk. Het is daarom zeer verheugend dat een veldcoalitie van KNMG, NPCF, eHealthNu en NVEH de handen ineen hebben geslagen voor een Nationale Implementatie Agenda eHealth, die in juni zal worden aangeboden aan minister schippers.
eHealth potentieel
eHealth is werkelijk de hype voorbij en wordt reeds succesvol ingezet in de reguliere zorgpraktijk. Het resultaat is betere kwaliteit, meer doelmatigheid en betere toegankelijkheid. Maar dit is nog maar het begin: het potentieel van eHealth is nog maar nauwelijks ontgonnen. Er is nog veel winst te behalen voor patiënten, professionals én premiebetalers door eHealth nog vanzelfsprekender en meer structureel in te bedden in reguliere zorg.
Nederland heeft de ingrediënten (infrastructuur, kennis, kunde) om een internationale eHealth koploper te zijn. Voor succesvolle structurele verankering zijn duurzame financiële prikkels op basis van resultaten en kwaliteit een voorwaarde. Hier ligt een taak voor zorgverzekeraars, overheid en toezichthouders. En voor ondernemende zorgaanbieders, door gewoon de mogelijkheden te benutten die er zijn.
De brede agendering en prioritering van eHealth door alle spelers in het Nederlandse zorglandschap is een doorbraak.
Kortom: 2011 wordt een cruciaal jaar voor Nederland eHealth-land!
Pim Ketelaar, april 2011
